Diş Teli ve Ağız Yaraları

Tel tedavisi sırasında en sık karşılaştığımız sorunlardan birisi özellikle belirli dönemlerde karşımıza çıkan ağız yaralarıdır.

Bu ağız yaraları diş teline bağlı olarak mı ortaya çıkar? Her diş teli tedavisi gören hastada ağız yaralarına rastlanır mı?

Ağız yaraları en çok aft adını verdiğimiz ağızın farklı bölgelerinde görülebilen ucu beyaz kırmızı alanlar şeklinde karşımıza çıkar ve ağrılı seyreder.

Aft oluşumunun sebebi net olarak bilinmemektedir ancak sebep olabilecek faktörler şöyle sıralanabilir;

• Vitamin ve mineral eksikliği(B12, Folik asit, demir, çinko vb.)
• Genetik yatkınlık
• Stres
• Regl, menapoz, hamilelik, ergenlik gibi dönemlerdeki hormonal değişimler
• Bağışıklık sistemindeki zayıflık
• Çölyak hastalığı, Behçet hastalığı gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar
• Bazı ilaçlar
• Yanak, dudak ısırılmasına bağlı travma sonucu
• Sert gıdaların veya çok sıcak gıdaların ağız dokusuna travması sonucu
• Dişlerdeki kırık, takma protezlerin veya diş tellerinin travması sonucu

Bu sebeplerden bir veya birkaçı aynı anda aynı hastada görülebilir. 

Teller ve braketler dişlere ilk takıldığında yumuşak dokular tarafından ağızda yabancı bir madde olarak algılandığı için ağız yumuşak dokularının bir tepkisi olarak ağızda farklı bölgelerde aft oluşumu görülebilir. Ancak her tel takılan hastada aft oluşumuna rastlanmamaktadır. Tel takıldıktan sonra ağız dokusunda aft oluşumu görülen hastalar genellikle dişlerine tel takılmadan önce de dönem dönem ağız dokularında aft oluşumuna rastlanan hastalardır. Bu durumda teller ve braketler aft oluşumuna sebep olmaz ancak hastamızın aft oluşumuna bir yatkınlığı varsa, o zaman tel tedavisi bunu tetikleyici bir faktör olarak rol alır. Ağzında aft oluşumu gördüğümüz tel tedavisi gören hastalarımızdan aldığımız bilgilere göre bu aftlara daha çok hastamız sınav dönemi gibi stresli bir dönemdeyse, ya da regl dönemi gibi hormonal değişimlerin yoğun olduğu bir dönemdeyse ya da öncesinde bağışıklığını zayıflatan ağır bir viral ya da bakteriyel bir enfeksiyon geçirmişse rastlıyoruz. Dolayısıyla tel tedavisine başlandığında tellerin batması ya da acıtmasına bağlı bir travmaya sonucu aft oluşumu görülebilir ancak teller ve braketler tek başına aft sebebidir demek yanlış olur çünkü aft oluşumu multifaktöriyeldir, farklı birçok durum ve hastalık aft oluşumuna neden olabilir.

Aft yaraları ağrılı seyreder, bu süre içerisinde baharatlı, asitli ve aşırı sıcak gıdalardan uzak durulması ağrı hissinin oluşmasını azaltacaktır. Bu süreçte ağrıyı hafifletmek için hekim tarafından önerilen ağız gargaraları veya medikal kremler kullanılabilir. Ancak kullanılan ilaçlar tedavi edici değildir. Aftlar ortalama 7-10 gün içerisinde ortadan kalkacaktır. 

Teller ve braketler ilk takıldığında birkaç gün veya maksimum 1 hafta süre ile yanak ve dudak mukozasında braket ve tellerin izlerine rastlanabilir, bu izler yanak ve dudak yapısına da bağlı olarak daha derin yerleşimli olabilir ve ağız yarasına dönüşebilir. Ayrıca telin ucuna denk gelen arka dişler bölgesinde telin batmasına bağlı yaralanmalar görülebilir. Bu yaralar teller ve braketler ilk takıldığında ve aylık kontroller sonrasındaki ilk 1 hafta daha sık görülmektedir. Kontrol seansı sonrası 1 hafta içerisinde çoğunlukla bu yaralar ve izler kendiliğinden ortadan kalkacak ya da hafifleyecektir. Bu süreçte yara oluşumunun engellenmesi için diş mumları kullanılabilir. Diş mumları acımanın ya da batmanın olduğu bölgedeki braketler veya teller üzerine uygulanır, düştüğünde yeniden uygulanabilir. Diş mumunun olmadığı durumlarda acıtan bölgeye şekersiz sakız da uygulanabilir. 

Bazen kişinin ortodontik problemine bağlı olarak ta ağız yaraları görülebilir. Örneğin yukarıda ve önde konumlanmış bir köpek dişine takılan braket dudak köşesine daha çok temas edeceğinden bu bölgede travmaya sebep olabilir. Ya da alt ön bölge dişleri çok önde pozisyonlanmış bir hastamızda bu dişlere takılan braketler dudak iç kısmına daha fazla temas edeceğinden, bu bölgede izler oluşmasına ya da yaralar oluşmasına sebep olabilir. Ancak ortodontik tedavi ilerledikçe ve bu dişlerin pozisyonları düzeldikçe oluşan travma da ortadan kalkacaktır.

Tel tedavisi sırasında yiyecek içecek kurallarına uymadığımızda ya da yetersiz diş fırçalama sonucunda braketlerde kopmalar meydana gelebilir. Braketin kopması ya da telin kırılması gibi durumlar da dudak veya yanak mukozasında yaralanmalara sebep olabilir ayrıca tedavi süresinin de uzamasına neden olur. Bu nedenle tedavi süresince yiyecek ve içecek kurallarına uymak ve hekiminizin önerdiği şekilde dişlerin düzenli fırçalanması önemlidir.

Son yıllarda oldukça popüler hale gelen şeffaf plak tedavilerinde teller ve braketler kullanılmadığı için tellerin batması, braketlerin acıtması gibi rahatsız edici durumlara rastlanmaz. Daha estetik ve daha konforlu bir tedavi seçeneği sunan şeffaf plak tedavileri de tel tedavisi kadar etkili ve sonuçları bilimsel olarak kanıtlanmış ortodontik tedavilerdir. 

Sonuç olarak tel tedavisi sırasında ağız yaraları ya da aftlara rastlanabilir ancak bu durum geçicidir, kısa süre sonra ortadan kalkacaktır.