Ortodontik Tedavide En Uygun Yaş Aralığı Nedir

Dişlerinizle ilgili çapraşıklık, diş arası boşluklar, fırlak ön dişler, çapraz kapanışlar gibi düzensizlik şikayetleriniz ya da alt ve üst dişlerin çiğneme sırasında doğru bir şekilde kapanışa gelemediği kapanış bozuklukları, alt çene ileriliği ya da üst çene geriliği gibi çeneleri ilgilendiren ortodontik bir probleminiz olabilir. Dişleri ve çeneleri ilgilendiren birçok anomali ortodontik tedavi ile düzelebilmektedir. Ama ne zaman ortodontik tedaviye başlamalısınız? Ortodontik tedavide en uygun yaş aralığı nedir?

Günümüzde ortodontik tedaviler 7'den 70'e hemen her yaşta uygulanabilmektedir. Ancak her yaş döneminde her bozukluğu düzeltmek mümkün olmayabilir.

Ortodontik tedavi dönemlerini farklı başlıklar altında incelemek mümkündür ama kabaca 3 ana gruba ayrılabilir:

• Erken Ortodontik Tedavi Dönemi
• Kapsamlı Ortodontik Tedavi Dönemi
• Yetişkin Ortodontik Tedavi Dönemi

Erken Ortodontik Tedavi Dönemi: 7 yaşından itibaren başlayan bu dönemde çocuğumuzun ağzında süt dişleri mevcuttur, 12 yaşına kadar aralıklı olarak bu süt dişleri düşecek ve yerlerini kalıcı dişlere bırakacaklar. Bu dönemde en çok karşılaştığımız ortodontik problemler:

• Ön dişler bölgesinde tek dişi veya birkaç dişi ilgilendiren ters kapanışlar
• Çene darlığı
• Parafonksiyonel alışkanlıklara bağlı gelişen veya gelişmekte olan açık kapanış, çene darlığı, fırlak dişler gibi ortodontik problemler
• Alt çene ileriliği
• Üst çene geriliği
• Erken süt dişi kaybına bağlı çenelerde yer darlığı
• Kapanış bozuklukları

Peki biz bu dönemde ortodontik olarak neler yapabiliyoruz?

Bu dönemde henüz kalıcı dişler tamamen ağızda sürmediği için kapsamlı ortodontik tedaviler uygulamıyoruz. Ancak hareketli aparey dediğimiz takıp çıkarılabilen basit ortodontik aygıtlarla oluşmuş veya oluşmakta olan ortodontik problemleri tedavi edebiliyoruz. Bu hareketli apareylerle yapılan ortodontik tedavilerle hafif kuvvetler uygulayarak basit diş hareketleri elde edebiliyoruz ve tedavi süremiz kapsamlı ortodontik tedavilere göre çok daha kısa sürüyor. Böylece mevcut problemin şiddetlenmesinin de önüne geçmiş oluyoruz. Bu hareketli apareyler yapılırken ağızdan ölçü alınır ve aparey laboratuvar ortamında hazırlanır ve bir sonraki randevuda ağıza uygulanır. Yapımı ve kontrol seansları oldukça basit olan bu tedavi şekli çocuklar tarafından kolayca kabul edilir hatta kullanılan renkli ve figürlü aparey malzemeleri tedaviyi daha da eğlenceli bir hale getirir. Erken ortodontik tedavi dönemi olarak adlandırdığımız bu dönemi kaçırmamak için 7 yaşından itibaren ortodontik muayene randevuları ihmal edilmemelidir.

Peki ortodontik muayenelerimizi ihmal ettik ve erken ortodontik tedavi dönemini kaçırdık ne olur?

Tabii ki yine bir tedavi şansımız var. Ancak bu kez kapsamlı ortodontik tedaviler dediğimiz tellerin ve braketlerin kullanıldığı ya da şeffaf plakların kullanıldığı daha uzun süreli ve tedavi sürecinde ek mekaniklerin kullanıldığı bir tedavi gereksinimi ortaya çıkmaktadır.

Örneğin tek dişi ilgilendiren bir çapraz kapanışı erken ortodontik tedavi ile 5-6 ayda tedavi edebilecekken bu dönem kaçırıldığında aynı problemi ortalama 1-1,5 yıllık bir sürede tedavi edebiliyoruz.

Kapsamlı Ortodontik Tedavi Dönemi: Kalıcı dişlerin sürmesinin tamamlandığı 11-12 yaşından itibaren artık erken ortodontik tedavi dönemi bitmiş demektir. Bu dönemde mevcut ortodontik problemler tellerin ve braketlerin kullanıldığı sabit ortodontik tedavilerle veya takıp çıkarılabilen şeffaf plakların kullanıldığı Şeffaf plak tedavisi ile tedavi edilebilir. Bu dönemde mevcut problemin türüne ve şiddetine göre ortodontik tedavimize ek olarak çene genişletme tedavileri, mini vidalar, elastikler gibi ek mekanikler kullanılabilir. Tedavi süresi problemin şiddetine ve türüne göre değişmekle birlikte ortalama 1,5 yıl sürmektedir.

Kapsamlı ortodontik tedavi dönemine de ne kadar erken başlarsak bizim için avantajlı olacaktır. 11-12 yaşında bazı fonksiyonel problemler(alt çene geriliği, üst çene geriliği gibi) kolaylıkla tedavi edilebilecekken 15,16 yaşında fonksiyonel problemler düzeltilemeyebilir sadece dişsel bozukluklar düzeltilebilir.

Yetişkin Ortodontik Tedavi Dönemi: Büyüme ve gelişimin büyük ölçüde tamamlandığı 17-18 yaş döneminden itibaren artık yetişkin ortodontik tedavilerinden bahsedilebilir.

Peki yetişkin hastalarımızda biz ortodontik tedavi ile neleri düzeltebiliyoruz?

Dişleri ilgilendiren tüm bozuklukları( çapraşıklık, aralıklı dişler, fırlak dişler, ters kapanışta olan dişler, üst dişlerin önde olması alt dişlerin geride olması, ön dişlerin ucuca kapanması gibi...) biz bu dönemde ortodontik tedavi ile düzeltebiliyoruz. Ancak çeneleri ilgilendiren iskeletsel bir bozukluk varsa (çene ileriliği ya da çene darlığı gibi) artık büyüme ve gelişim bittiği için bu problemleri sadece ortodontik tedavi ile düzeltemiyoruz, bu noktada bir cerrahi müdahale gerekiyor. Ortognatik cerrahi dediğimiz ortodontik tedavi ve çene cerrahisi iş birliği ile çeneleri ilgilendiren tüm bozukluklar tedavi edilebilir. Ortognatik cerrahi tedavileri büyüme ve gelişimin tamamlanmasının ardından uygulanabilir. 

Yetişkin dönemde ortodontik tedavi diğer diş hekimliği branşlarına destek amaçlı da uygulanmaktadır. Örneğin implant boşluğu açmak ya da bir protez tedavisi öncesi dişleri düzgün pozisyona getirerek daha estetik bir sonuç elde etmek amacıyla da ortodontik tedaviler uygulanabilir.

Hemen her yaş döneminde ortodontik tedaviler uygulanabilmekte ancak yaş ilerledikçe tedavi seçenekleri daralmakta ve hücresel aktivitenin yavaşlamasının da etkisiyle elde edebileceğimiz diş hareketleri daha yavaş olamaktadır. Dolayısıyla eğer iskeletsel bir bozukluk yoksa ve ortognatik cerrahi planlamıyorsak ortodontik tedavilerin mümkün olduğunca büyüme gelişim döneminde uygulanması tavsiye edilmektedir. Böylece diş hareketleri daha hızlı ve daha kolay elde edilebilir.

Özellikle erken ortodontik tedavi döneminde basit müdahalelerle mevcut problemin tedavi edilmesi veya şiddetlenmesinin önlenmesi mümkün olduğundan 7 yaşından itibaren düzenli ortodontik muayeneler ihmal edilmemelidir.